๕. กาพย์เห่เรือ
ผู้แต่ง
:
เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไชยเชษฐ์สุริยวงศ์ (เจ้าฟ้ากุ้ง)
ลักษณะคำประพันธ์
:
แต่งเป็นกาพย์ห่อโคลง
มีโคลงสี่สุภาพนำ 1 บท
เรียกว่าเกริ่นเห่
และตามด้วยกาพย์ยานี 11
พรรณนาเนื้อความโดยไม่จำกัดจำนวนบท
จุดประสงค์ในการแต่ง
: ใช้เห่เรือเล่นในคราวเสด็จฯ โดยทางชลมาครเพื่อไปนมัสการพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี
การเห่เรือนอกจากจะเป็นที่สำราญพระราชอิริยาบถแล้ว ยังเป็นการให้จังหวะแก่ฝีพายด้วย
เนื้อเรื่องย่อ
:
- กล่าวถึงขบวนพยุหยาตราทางชลมารค ซึ่งประกอบด้วยเรือพระที่นั่งกิ่ง และเรือที่มีโขนเรือเป็นรูปสัตว์ต่าง ๆ คือ เรือครุฑยุดนาค เรือไกรสรมุข เรือสมรรถชัย เรือสุวรรณหงษ์ เรือชัย เรือคชสีห์ เรือม้า เรือสิงห์ เรือนาคา (วาสุกรี) เรือมังกร เรือเลียงผา เรืออินทรี เห่ชมปลา
- กล่าวพรรณนาชมปลาต่าง ๆ มี ปลานวลจันทร์ คางเบือน ตะเพียน กระแห แก้มช้ำ ปลาทุก น้ำเงิน ปลากราย หางไก่ ปลาสร้อย เนื้ออ่อน ปลาเสือ แมลงภู่ หวีเกศ ชะแวง ชะวาด ปลาแปบ
- เห่ชมไม้ เมื่อเรือแล่นเลียบชายฝั่ง ชมไม้ที่เห็นตามชายฝั่ง ซึ่งมี นางแย้ม จำปา ประยงค์ พุดจีบ พิกุล สุกรม สายหยุด พุทธชาด บุนนาค เต็ง แต้ว แก้ว กาหลง มะลิวัลย์ ลำดวน
- เห่ชมนก เมื่อใกล้พลบค่ำเห็นนกบินกลับรัง ก็ชมนกต่าง ๆ มี นกยูง สร้อยทอง สาลิกา นางนวล แก้ว ไก่ฟ้า แขกเต้า ดุเหว่า โนรี สัตวา
- และจบลงด้วยบทเห่ครวญ เป็นการคร่ำครวญ คิดถึงนางที่เป็นที่รักในยามค่ำคืน
คุณค่าที่ได้รับ
:
- คุณค่าทางด้านวรรณศิลป์
๑. รูปแบบสอดคล้องกับเนื้อหา
๒. ดีเด่นทางด้านการพรรณนาให้เห็นภาพและให้อารมณ์ความรู้สึกดี
๓. ศิลปะการแต่งดี มีกลวิธีพรรณนาโดยใช้การอุปมา การเล่นคำ
การใช้คำที่แนะให้เห็นภาพ คำที่นำให้นึกถึงเสียง คำที่แสดงอารมณ์ต่าง ๆ ได้ดี
- คุณค่าทางด้านสังคม
๑. สะท้อนภาพชีวิตของคนไทยในปลายกรุงศรีอยุธยาที่ใช้การสัญจรทางน้ำเป็นสำคัญ
เนื่องจากประเทศไทยมีแม่น้ำลำคลองมาก
๒.
ให้ความรู้เกี่ยวกับขบวนพยุหยาตราทางชลมารค
และประเพณีการเห่เรือ
๓.
สะท้อนให้เห็นขนบธรรมเนียมประเพณี
ต่านิยม และความเชื่อของคนไทย เช่น
ค่านิยมเกี่ยวกับความงามของสตรีว่าจะต้องงามพร้อมทั้งรูปทรง มารยาท
ยิ้มแย้มแจ่มใส และพูดจาไพเราะ
ความเชื่อเรื่องเวรกรรมตามหลักพระพุทธศาสนา เป็นต้น
0 ความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น